Nga 21 deri 23 tetor 2013 në Institutin Albanologjik të Prishtinës u mbajt Konferenca shkencore ndërkombëtare “Java e Albanologjisë”. Ndryshe, nga viti i kaluar Java e sivjetme e Albanologjisë, në programin e saj përfshiu një numër impozant pjesëmarrësish, rreth 150 studiues-albanologë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Kroacia, Turqia dhe Jordani, të cilët dhanë kontributin e tyre në pesë sesione të ndara: gjuhësi, letërsi, histori, folklor dhe etnologji.
Me rastin e hapjes së kësaj ngjarjeje, drejtori i Instituti Albanologjik Prof. dr. Hysen Matoshi, deklaroi se kultura si tërësi e arritjeve të përgjithshme dhe historia si tërësi e fakteve e ngjarjeve janë dy përbërësit identitarë në jetën e secilit komb. “Këto dy dimensione të veçantisë kombëtare i ka edhe kombi ynë shqiptar. Pavarësisht kontekstit kulturor që është tejet plural, si rezultat i ekzistimit ndërmjet prurjeve të orientit dhe oksidentit, janë ruajtur shenjat kryesore të identitetit të kulturës shqiptare, ndonëse metamorfozave të shpeshta historike të gadishullit ballkanik e kaluara e shqiptarëve ka lënë gjurmë të qarta të ekzistencës koherente në këtë hapësirë”. Po ashtu është shprehur se këtë aktivitet shkencor të titulluar si Java e Albanologjisë: “nuk pretendojmë ta quajmë si ngjarje të madhe, aq më pak si më të madhën e albanologjisë, ngase është menduar thjeshtë si një mundësi e diskutimit të çështjeve me peshë për studimet shqiptare”.
Hysen Matoshi Ramë Buja
Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT), Ramë Buja, në ceremoninë e hapjes zyrtare të “Javës së Albanologjisë”, në të cilën të pranishëm ishin drejtues të institucioneve më të larta arsimore në Kosovë dhe studiues të albanologjisë nga mbarë trojet shqiptare ka vlerësuar lartë punën e Institutit të Albanologjisë në publikimin e të arriturave shkencore të albanologjisë.
“Kjo javë le të shërbejë për të plasuar të arriturat tuajat dhe tonat bashkë. Ju keni bërë punë serioze dhe këmbëngulëse dhe po vazhdoni ta bëni”, ka thënë ministri Buja, duke shtuar se “ky aktivitet shkencor bën bashkë njerëz të shkencës nga të gjitha trojet shqiptare dhe në të shpalosen të arriturat studimore për kulturën dhe historinë, ndjehem mirë kur punëtorët shkencorë së paku kanë një ndjenjë komoditeti për punë në këtë Institut dhe mbështetja për këtë Institut do vazhdojë”.
Ndërkaq, Valter Memisha, drejtori i Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë në Tiranë, ka deklaruar se kjo konferencë përkon me 60 vjetorin e themelimit të Institutit Albanologjik dhe se tashmë është institucionalizuar si veprimtari e punës shkencore.
Valter Memisha
“Tematikat në këtë vit jubilar janë përzgjedhur me kujdes dhe lidhen me çështjet kryesore të punonjësve shkencor të degëve që mbulojnë institutin si dhe me sfidat me të cilat përballet sot shkenca albanologjike. Duke parë arritjet e vlerësuara të Institutit Albanologjik të Prishtinës, të realizuara në rrugëtimin 50 vjeçar që mishërojnë hartimin e qindra veprave të plota apo të mijëra artikujve, për të argumentuar shkencërisht vazhdimësinë historike të shqiptarëve në këto troje, për të mbrojtur homogjenitetin e pandalshmërinë e tyre si komb edhe pse historia i ndau në gjashtë shtete, kjo konferencë do t’i kurorëzojë me suksese këto punime”, ka thënë Memisha.
Në ditën e parë u mbajtën dy seanca: në degën e Gjuhësisë dhe atë të Folklorit. Në kuadër të fushës së gjuhësisë u trajtua tema: “Shqipja dhe rrethanat e sotme sociolinguistike dhe sociopolitike”, ndërsa në atë të folklorit “Mendimi teorik në folkloristikën shqiptare”.
Në Sesionin e Gjuhësisë me kumtesa janë paraqitur studiuesit:
Jani Thomai, Emil Lafe, Shefkije Islamaj, Xhevat Lloshi, Tomor Osmani, Valter Memisha,Ragip Mulaku, Tefë Topalli-A. Haxhi, Rami Memushaj, Nexhip Mërkuri, Kujtim Kapllani, Qemal Murati, Ludmila Buxheli, Mimoza Priku, Evalda Paci, Abdulla Zymberi, Aristotel Spiro, Rrezarta Draçini, Isa Bajçinca, Mirushe Hoxha, Mariana Ymeri, Vilma Proko, Abdulla Ballhysa-Elvira Lumi, Begzad Baliu, Spiridhulla Poçi, Valbona Toska, Rezana Vrapi, Zeqirja Ibrahimi, Bahtijar Kryeziu, Mustafa Ibrahimi, Jolanda Lila, Malvina Tafçiu, Naim Berisha,Sejdi Gashi, Shpresa Ismajli, Afërdita Abdullahi, Abdurrahim Maxhuni, Senad Neziri, Xhafer Beqiraj,
Shefkije Islamaj Jani Thomai
Në Sesionin e Folklorit me kumtesa janë paraqitur studiuesit:
Sadri Fetiu, Miaser Dibra, Myzafere Mustafa, Fazli Syla, Rrustem Berisha, Agron Xhagolli, Zymer Neziri, Adem Zejnullahu, Zeqirja Neziri, Olimbi Velaj, Leontina Gega-Musa, Arben Hoxha, Izaim Murtezani, Arbnora Dushi, Merita Gjokutaj, Irena Gjoni,
Vlorë Berisha-Fetaj, Albin Sadiku, Dea Temali,
Këtë vit është bërë edhe një ekspozitë në kuadër të Javës së Albanologjisë nga dega e Folklorit dhe të Etnologjisë.
Në ditën e dytë të konferencës studiuesit e letërsisë u paraqiten me kumtesat e tyre në temën ”Letërsia shqipe mes dy luftërave botërore”: Floresha Dado, Agim Vinca, Shaban Sinani, Resmije Kryeziu, Hysen Matoshi, Muharrem Jakupi, Vehbi Bexheti, Donard Hasani, Shyqri Galica, Blerina Suta, Hamit Xhaferi–Shaze Shehu, Rovena Vata, Ermira Ymeraj, Roland Zisi-Fatmir Sulejmani, Ermir Xhindi – Bedri Zyberaj, Emin Kabashi, Fadil Grajçevci, Sali Bytyçi, Gëzim Aliu, Edelajde Cenaj, Adil Olluri, Ana Shahini, Manjola Sulaj, Elida Qenami.
Ndërsa në fushën e etnologjisë tema bosht ishte:“Përditshmëria, tradita dhe moderniteti”. Në këtë sesion shkencor lexuan kumtesat e tyre: Ukë Xhemaj, Afërdita Onuzi, Bashkim Lajçi, Edibe Osmani, Nita Luci, Nebi Bardhoshi, Armanda Kodra, Arsim Canolli, Angjelina Hamza, Arjana Seiti, Danja Sinanaj, Jolanda Trumza, Lumnije Kadriu, Zanita Halimi, Olsi Lelaj, Rini Useini, Nexhat Çoçaj, Rudina Llazari, Valon Shkodra, Vilma Nallbani, Shukrane Begu, Ilire Kelmendi-Shema, Bekim Xhemili, Arlinda Sadiku, Liridona Kosumi.
Në ditën e fundit studiuesit e fushës së historisë shpalosen rezultatet e punës shkencore në kuadër të temës “Shqiptarët, fqinjët dhe fuqitë e mëdha në rrjedhat e historisë”: Xheladin Shala, Pëllumb Xhufi, Lulëzim Lajçi, Marenglen Verli, Mehmet Alkan, Sabile Keqmezi-Basha, Lush Culaj, Kudusi Lama, Muhamet Mufaku-Arnauti, Daut Bislimi, Fejzulla Shabani, Qerim Lita, Kushtrim Shehu, Hamit Kaba, Dalibor Jovanovski-Besnik Emini, Memli Krasniqi, Igor Despot, Sonila Boçi, Fehari Ramadani-Albnora Musa, Ledia Dushku, Nuridin Ahmeti, Nuri Dragoi, Rezart Mezani-Agron Islami, Rudina Mita-Lira Gjevori, Fitim Rifati-Naim Musliu, Shpend Avdiu, Ilirana Kaceli,
Lulëzim Lajçi, Pëllumb Xhufi, Lush Culaj
Të mbyllur këtë konferencë shkencore e shpalli, sekretari shkencor i Institutit Albanologjik të Prishtinës, Lulëzim Lajçi i cili theksoi se: “Besojmë që edhe ky objektiv yni është arritur në një masë të kënaqshme me shpresën se në vijim ky dimension do të përsoset gjithnjë e më shumë. Pjesëmarrësit të cilët ishin nga institucionet e ndryshme albanologjike me kumtime dhe diskutime e tyre, pasuruan gamën e trajtimeve lidhur me çështje të rëndësishme albanologjike. U lexuan mbi 140 kumtesa në pesë sesionet dhe pati me dhjetëra diskutime në to.” .
Lulëzim Lajçi
Duke i falënderuar të gjithë pjesëmarrësit e kësaj konference shkencore për kontributin e dhënë në Javën e Albanologjisë, Lajçi u shpreh më tutje së ky aktivitet do të rezultojë me shtimin e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve albanologjike, duke pasur për synim përfundimtar avancimin e kërkimit në fushën e studimeve shqiptare.”
